"Een gezonde, stabiele thuisbasis bepaalt de startkansen van een kindje"

Leven in bestaansonzekerheid

Wat bedoelen we daar precies mee: bestaansonzekerheid? “Het gaat om allerlei factoren die de leefsituatie van een moeder of gezin beïnvloeden, zoals armoede, schulden of huisvestingsproblematiek.” vertelt Caroline. “Iemand met financiële problemen zal vaak ook slechter slapen, kan daardoor minder goed vooruit plannen en eet misschien ongezonder. Het samenspel van factoren zorgt voor langdurige stress en dat kan de ontwikkeling van het kind schaden.”

Cocktail van stressfactoren

Daarvan ziet Caroline in haar werk veel voorbeelden. Ze werkt met moeders en gezinnen die tegenslagen hebben ervaren en soms lastig hun plek vinden in de samenleving. Brieven van de overheid zijn vaak moeilijk te begrijpen. En hoe het precies zit met het aanvragen van een uitkering, het inschrijven op een adres of het aanspraak maken op toeslagen is hen niet altijd duidelijk. “Voeg daar de inflatie, de stijgende gasprijzen en de nasleep van corona aan toe en je hebt een flinke cocktail van stressfactoren,” legt Caroline uit. “Dan krijg je vervolgens te horen dat je zwangerschapssuikerziekte hebt en een bepaald dieet moet volgen. Wie geen geld heeft voor boodschappen of te moe is om maaltijden vooruit te plannen, zal dat dieet niet onder controle krijgen. En dat is dan weer ongezond voor het (ongeboren) kindje.”

Sociale en emotionele ondersteuning

Hoe kunnen we daar verandering in brengen? Caroline erkent dat bestaansonzekerheid voor veel gezinnen een groot probleem is. “De grote problemen kunnen we simpelweg niet oplossen. We kunnen moeilijk van het energiebedrijf eisen dat onze cliënten geen gas meer hoeven te betalen. En dat is soms heel frustrerend,” gaat ze verder. “Maar wat we als zorgverleners wel kunnen doen is mensen sociaal en emotioneel zo gezond mogelijk maken. Dat doen we door een soort stressbuffers te creëren. Denk bijvoorbeeld aan het bouwen van een vertrouwensband tussen cliënt en zorgverlener en onze laagdrempelige bereikbaarheid. Of het aanhaken bij een zorgnetwerk van andere zwangere vrouwen. We luisteren, zoeken samen naar oplossingen en bekrachtigen vrouwen. Zo geven we hen vertrouwen en kunnen ze beter met stress omgaan.”

Afstand overbruggen

Het kunnen bieden van die steun, maakt het werk van Caroline dankbaar. “Voor mij is het een groot compliment als de vrouwen waarmee ik werk zich echt gehoord en gezien voelen. Het vertrouwen in de zorg is bij deze doelgroep niet altijd groot. En ik ben dan – om het heel plat te zeggen – ook maar ‘een witte, hoogopgeleide vrouw die even komt vertellen hoe het zit’. Er is vaak sprake van een afstand en die moet je zien te overbruggen. Ik vind het heel mooi en dankbaar als dat lukt. Dat geeft me de grootste voldoening.”

Weet waar je collega’s zitten

Hoe kunnen we de sociale en emotionele gezondheid van jonge moeders en gezinnen vergroten? Als zorgprofessional zie je vaak maar een stukje van de complexe puzzel. Samen optrekken met andere professionals is dan ook essentieel. De meerwaarde van de Week van de Gezonde Kansrijke Start van GGD Amsterdam is volgens Caroline vooral dat je contact legt met andere zorgprofessionals en onderzoekt hoe je je gezamenlijke impact kunt vergroten.

“Ik hoop er veel kennis en inspiratie op te doen vanuit andere sectoren. Het is altijd nuttig om te weten waar je terecht kunt voor dingen die niet helemaal op jouw bordje passen. In veel situaties voel je als zorgverlener haarfijn aan: ‘hier moet ik iets mee’. Maar je kan het niet zelf oplossen. Het is dan fijn om te weten waar je sparringpartners zitten. Daarnaast hoop ik dat we mensen niet meer zo stigmatiseren en in hokjes plaatsen. Bestaansonzekerheid kan echt iedereen overkomen.”

Samen leggen we de puzzel

De samenwerking tussen verschillende partijen die met de doelgroep te maken hebben, is daarbij van groot belang om echt bewustzijn te creëren. “Iedereen kan een steentje bijdragen,” legt Caroline uit. “De schuldhulpverlener helpt bij de financiële problematiek en voor opvoedproblemen kun je bij JGZ terecht. Als we allemaal een stukje van de puzzel oppakken, dan hoop ik dat we de mensen die het nodig hebben op de juiste manier bereiken. Er is namelijk veel aanbod, maar het is moeilijk de juiste hulp op de juiste plek te krijgen. Mijn tip: weet hoe je sociale kaart of netwerk in de wijk eruit ziet. En meld je aan voor de Week van de Gezonde en Kansrijke Start.”