Adolescenten die goed slapen: een maatschappelijke taak

Onvoldoende slaap heeft een aanzienlijke impact op belangrijke gezondheids-, sociale en educatieve resultaten. Zoals een gezonde gewichtsontwikkeling, emotioneel welzijn, sociale en neurocognitieve ontwikkeling en regulatie, en schoolprestaties.

Systeembenaderingen

Systeembenaderingen worden steeds vaker gebruikt om gezondheidsproblemen te begrijpen en aan te pakken. De focus ligt hierbij op het begrijpen van het hele systeem dat ervoor zorgt dat het gezondheidsprobleem ontstaat en blijft bestaan. In plaats van losse factoren worden verbanden, oorzaken en onderlinge relaties bekeken. Een manier om dit te visualiseren is het maken van een Causal Loop Diagram (CLD).

Slaapgezondheid bevorderen

Voortbouwend hierop ontwikkelde het project een systeembreed actieplan om de slaapgezondheid van Nederlandse adolescenten te bevorderen. Dit gebeurde samen met belangrijke actoren zoals adolescenten, ouders, schoolprofessionals en beleidsmakers. Hierbij wordt systeemwetenschap gecombineerd met een participatieve aanpak zodat het plan goed aansluit bij de praktijk.

Action Scales Model

Daarnaast is gebruik gemaakt van het Action Scales Model (ASM), een bruikbare tool binnen systeemwetenschappen om te kijken naar verschillende niveaus binnen een systeem: wat zien we/wat gebeurt er? Wat zijn onderliggende normen, waarden en doelen die ervoor zorgen dat dit gebeurt? De combinatie van een systeembenadering, met behulp van het ASM en een co-creatiebenadering bleek wederzijds versterkend en nuttig te zijn bij het ontwikkelen van een alomvattend actieplan.

24% van de 12- tot 16-jarige Nederlandse jongeren beoordeelt hun slaapkwaliteit als slecht.

Het Charge Your Brainzzz actieplan

Het project Charge Your Brainzzz heeft als doel de complexiteit van slechte slaap bij jongeren in Nederland te begrijpen en te verbeteren. Een van de studies van het project heeft zo’n CLD ontwikkeld. Het integreert alle relevante determinanten van de slaapgezondheid van adolescenten, de onderliggende systeemdynamiek en potentiële aangrijpingspunten. Hierbij kwam onder andere naar voren dat de schoolomgeving een belangrijke rol speelt bij de slaapgezondheid van jongeren.

Dit actieplan is al gedeeltelijk verder ontwikkeld en heeft geresulteerd in de Charge Your Brainzzz aanpak. Een Gezonde School aanpak die inzet op de pijlers educatie, omgeving, beleid en signalering.

Resultaten

Voorjaar 2024 gingen 8 middelbare scholen in Nederland aan de slag met de aanpak. Deze is inmiddels geëvalueerd. De resultaten van deze evaluatie worden nu beschreven en binnenkort gepubliceerd.

Onderzoek lezen

• Lees hier het onderzoek (PDF, 2,6 MB)
• Lees ook: A system dynamics approach to understand Dutch adolescents' sleep health using a causal loop diagram (PDF, 2,3 MB)