Veelgestelde vragen over ICL en gezondheid in Amsterdam-Noord

Bewoners van Amsterdam-Noord ervaren hinder door de uitstoot van de kunstmestfabriek ICL. Er zijn zorgen over stank, luchtkwaliteit en gezondheid. GGD Amsterdam begrijpt deze zorgen en werkt samen met Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD-NZKG), provincie Noord-Holland om de situatie goed te volgen.Hieronder beantwoorden we de meest gestelde vragen:

1. Rol van de GGD

Heeft de GGD invloed op ICL?

Nee. De GGD verleent geen milieuvergunningen en houdt geen toezicht. Dat doet de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied (OD-NZKG) namens de provincie. De GGD geeft wel advies over gezondheidsrisico’s en deelt kennis met gemeente en provincie.

Wat doet de GGD dan wel?

We volgen gezondheidsgegevens, adviseren over beleid, beheren het luchtmeetnet en werken mee aan landelijk onderzoek naar de effecten van industrie op gezondheid. Dit alles in het belang van de gezondheid van de Amsterdammer en Amstellander.

2. Gezondheid en klachten

Hoe gevaarlijk is zoutzuur?

Zoutzuur (HCl) kan leiden tot irritatie van ogen, keel en luchtwegen, vooral bij hogere concentraties. Het is niet kankerverwekkend. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (IARC) valt het in categorie 3: er is onvoldoende bewijs dat het kanker veroorzaakt bij mensen. Dit is de Dit is de laagste categorie waarin stoffen momenteel worden ingedeeld.

Waar komt de stank vandaan?

De stank komt waarschijnlijk van mercaptanen: zwavelhoudende stoffen die ICL uitstoot. Deze stoffen ruiken al bij zeer lage concentraties. De menselijke neus is daarbij veel gevoeliger dan meetapparatuur.

Waarom meet de GGD niet in de wijk?

Omdat zoutzuur en mercaptanen in zulke lage concentraties voorkomen dat ze niet betrouwbaar te meten zijn. We meten wel fijn stof en stikstofdioxide (NO₂), de stoffen die de grootste invloed hebben op gezondheid. De waarden in Amsterdam-Noord zijn vergelijkbaar met wat het gemiddelde in Amsterdam.

Wat kan ik doen als ik klachten heb?

• Meld stank of overlast bij de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied via odnzkg.nl
• Bespreek gezondheidsklachten met uw eigen huisarts

3. Longkanker en onderzoek

Komt longkanker vaker voor in Amsterdam-Noord?

Ja. In het westelijk deel van Amsterdam-Noord komt longkanker 46% vaker voor dan gemiddeld in Nederland. In Tuindorp Oostzaan ligt dit zelfs 67% hoger en in Buiksloterham 97% hoger (bron: Kankeratlas IKNL, 2011-2022).

Het IKNL schrijft op haar website: “Longkanker is een van de kankersoorten waarbij er regionaal veel variatie in het aantal diagnoses is. Opvallend is dat er in vrijwel alle grootstedelijke gebieden verschillen zijn per wijk”

Wat is de belangrijkste oorzaak?

In Nederland ontstaat ongeveer 80% van de longkanker door roken, 10% door luchtverontreiniging (zoals verkeer, houtstook of radon), en 10% door andere of onbekende oorzaken.

Doet de GGD onderzoek?

Ja. GGD Amsterdam onderzoekt samen met het IKNL welke typen longkanker voorkomen in Amsterdam-Noordwest. We kijken onder meer naar EGFR-mutaties, die vaker voorkomen bij niet-rokers. De resultaten worden verwacht eind 2025/ begin 2026.

Speelt asbest ook een rol?

Waarschijnlijk wel. In het westelijk deel van Noord is ook meer longvlieskanker (mesothelioom) dan gemiddeld. Dat wordt bijna altijd veroorzaakt door vroegere blootstelling aan asbest. Rokers hebben een grotere kans om longkanker te krijgen wanneer zij ook veel zijn blootgesteld aan asbest.

4. Luchtkwaliteit en metingen

Hoe is de luchtkwaliteit in Amsterdam-Noord?

De gemiddelde blootstelling aan fijn stof (PM2.5) in Amsterdam in 2023 is 8,4 µg/m³ en aan stikstofdioxide (NO₂) 17,1 µg/m³. In Tuindorp Oostzaan zijn die waarden vergelijkbaar: PM2.5: 8,1 µg/m³ en NO₂: 17,9 µg/m³. Deze waarden liggen onder de wettelijke normen, maar wel boven de strengere richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Wat doet de GGD om de luchtkwaliteit te verbeteren?

We werken samen met andere gemeentes en de overheid aan maatregelen om fijn stof en stikstofdioxide te verlagen. Dat levert altijd gezondheidswinst op – voor alle Amsterdammers.

5. Overige vragen

Wat bedoelt de GGD met ‘cumulatie van stoffen’?

Cumulatie betekent dat mensen tegelijk worden blootgesteld aan meerdere stoffen. Voor slechts enkele combinaties (zoals fijn stof en stikstofdioxide) is bekend wat dat doet.