Meest gestelde vragen over gezondheid en loden waterleidingen

Hieronder staan de antwoorden op de meest gestelde vragen over gezondheid en loden leidingen.

  1. Wat u zelf kunt doen
  2. Gezondheid
  3. Onderzoek en metingen
  4. Normen
  5. Overige vragen

Heeft u vragen over het vervangen van loden leidingen?
Kijk dan op www.amsterdam.nl/lodenleidingen.

Vragen over wat u zelf kunt doen

Wat kan ik doen als ik loden leidingen heb?

Laat de loden leidingen vervangen.

  • Bent u eigenaar van de woning? Dan kunt u dit zelf (laten) doen.
  • Bent u huurder? Vraag dan de eigenaar of woningcorporatie om dit te doen.

Drink geen water uit een kraan met loden leidingen. Gebruik flessenwater, kraanwater uit niet-loden leidingen of water van een openbaar tappunt. Dit advies is extra belangrijk voor flesgevoede zuigelingen, kinderen tot en met 7 jaar en zwangere vrouwen.

Als u geen andere mogelijkheid heeft dan kunnen volwassenen en kinderen ouder dan 7 jaar tijdelijk (niet langer dan enkele maanden) het kraanwater blijven drinken totdat de loden leidingen zijn vervangen. Spoel de leidingen dan voor ieder gebruik goed door. Maar het is beter om flessenwater, kraanwater uit niet-loden leidingen, of water van een openbaar tappunt te gebruiken. Op deze kaart kunt u zien of er een openbaar tappunt is bij u in de buurt. Denk er wel aan dat u de tap waar het water uit stroomt niet aanraakt. Er kan namelijk COVID-19 op oppervlakken zitten. Let ook op dat u niet niest of hoest richting het tappunt. En zet de kraan, als het kan, open met schone handen of een schoon papiertje. Heeft u toch het kraantje aangeraakt, dan is het altijd verstandig om even goed de handen te wassen en zeker niet aan uw gezicht (neus, mond, ogen) te zitten.

Loden leidingen doorspoelen (doorspoeladvies)
Als drinkwater (lang) stilstaat in een loden leiding neemt het aantal looddeeltjes in het water toe. Daarom:

  • Spoel de leiding voor ieder gebruik even door over de afstand van de watermeter tot de waterkraan.
  • Voor de berekening van de hoeveelheid water die moet worden doorgespoeld: een loden waterleiding met een normale diameter bevat per 5 meter ongeveer één liter water. Het duurt ongeveer 10 seconden om één liter door te spoelen.
  • Het water kunt u opvangen en voor iets anders gebruiken (handen wassen, schoonmaken, de WC doorspoelen of de planten water geven).
  • Als er geen zicht is op vervanging van de loden leidingen binnen enkele maanden, ga dan over op het gebruik van kraanwater uit niet-loden leidingen, flessenwater of water van een openbaar tappunt.

Wat kan ik doen als ik water drink uit een nieuwe kraan?

Advies voor de eerste 3 maanden:

Zet een nieuwe kraan voor elk gebruik eerst 10 seconden open voordat u het water tapt om te drinken. Dit geldt ook als u het kraanwater gebruikt voor soepen of sauzen.

Dit advies geldt voor de eerste 3 maanden. Nieuwe kranen geven na 3 maanden geen lood meer af. Daarna kan het kraanwater zonder doorspoelen door iedereen gebruikt worden.

Wat kan ik doen als ik water drink uit een nieuwe waterleiding?

Advies voor de eerste 3 maanden:

Als u water gaat drinken uit een nieuwe waterleiding, of een leiding waar een nieuwe watermeter is aangebracht, spoel het dan eerst goed (ongeveer 2 minuten) door als de leiding lang (ongeveer 6 uur) niet is gebruikt. Het water kunt u opvangen en voor iets anders gebruiken (handen wassen, schoonmaken, de WC doorspoelen, de planten water geven.

Dit advies geldt voor de eerste 3 maanden. Nieuwe kranen geven na 3 maanden geen lood meer af. Daarna kan het kraanwater zonder doorspoelen door iedereen gebruikt worden.

Vragen over gezondheid

Wat zijn de gezondheidseffecten van lood?

Wanneer ongeboren kinderen en jonge kinderen te veel lood binnenkrijgen, kan dit leiden tot een lagere intelligentie (tot 5 punten IQ verlies). Er zijn veel factoren die bepalen hoe intelligent een kind wordt. Het is niet mogelijk om voor een individueel kind te achterhalen of het lood een effect op het IQ heeft gehad.

Lood kan tientallen jaren in het lichaam aanwezig blijven. Dit komt doordat lood wordt opgeslagen in de botten en hier ook weer uit kan vrijkomen. Blootstelling aan lood op kinderleeftijd kan daarom mogelijk ook een hoger loodgehalte in het bloed op volwassen leeftijd tot gevolg hebben. Dit zou kunnen leiden tot een hogere bloeddruk of een grotere kans op het ontwikkelen van nierziekten.

Waarom is het voor kinderen tot en met 7 jaar belangrijk om geen water uit loden leidingen te drinken?

Jonge kinderen zijn gevoeliger dan oudere kinderen en volwassenen voor lood via kraanwater omdat:

  • zij veel drinken in verhouding tot hun lichaamsgewicht;
  • hun hersenen nog sterk in ontwikkeling zijn;
  • hun darmen makkelijker lood opnemen dan de darmen van volwassenen.

Is het drinken van water uit loden leidingen schadelijk voor kinderen ouder dan 7 jaar?

Teveel lood binnenkrijgen is niet goed. Er is bij oudere kinderen minder onderzoek gedaan. Het effect van lood op het leervermogen van kinderen ouder dan 7 jaar is minder groot dan voor zuigelingen en jonge kinderen. De GGD’en schatten in dat er een klein effect op het IQ kan zijn voor oudere kinderen die veel kraanwater uit loden leidingen drinken. Blootstelling aan lood op kinderleeftijd kan mogelijk ook een hoger loodgehalte in het bloed op volwassen leeftijd tot gevolg hebben. Dit zou kunnen leiden tot een hogere bloeddruk of een grotere kans op het ontwikkelen van nierziekten.

Is het drinken van kraanwater uit een loden waterleiding schadelijk voor volwassenen?

Volwassenen die langdurig kraanwater uit loden leidingen drinken hebben een verhoogde kans dat de nierfunctie vermindert of de bloeddruk licht stijgt.

Is het schadelijk om kraanwater uit een loden leiding te drinken tijdens de zwangerschap?

Ja, u kunt tijdens de zwangerschap beter geen kraanwater drinken uit een loden leiding. Lood kan via de placenta worden overgedragen aan het kind (foetus). U kunt in plaats van kraanwater het beste water uit niet-loden leidingen, flessenwater of water van een openbaar tappunt drinken. Doe dit ook voor het maken van soepen of sauzen. Hetzelfde geldt voor producten die veel water opnemen, zoals pasta, rijst en couscous.

Is het schadelijk om mijn kind borstvoeding te geven als ik kraanwater uit een loden leiding drink?

Nee, dat is niet schadelijk voor de baby. Slechts een klein deel (ongeveer 10 procent) van het lood in het bloed van de moeder komt in de moedermelk terecht.

Kan het kwaad om eten voor mijn kinderen te bereiden met kraanwater uit een loden leiding?

Het afspoelen van bijvoorbeeld groente en fruit kan geen kwaad. Ook wanneer u voedsel zoals groenten en aardappelen kookt, kunt u dat gewoon in kraanwater doen. Dit geldt niet voor producten die veel water opnemen, zoals pasta en rijst. Gebruik voor het koken van pasta en rijst en ook voor het maken van soepen en sauzen liever flessenwater of kraanwater uit niet-loden leidingen.

Heeft het zin om het water uit een loden leiding te koken, zuiveren of filteren?

Met koken verdwijnt het lood niet uit het water. Er zijn filters die de hoeveelheid lood in drinkwater verlagen.
Of u een filter wilt gebruiken, mag u zelf beslissen. In Nederland kunt u nu nog geen filters kopen die zijn getest voor de Nederlandse markt door bijvoorbeeld KIWA. Deze filters mogen wel gewoon verkocht worden, bijvoorbeeld via webwinkels. Let wel op dat een filter op tijd wordt vervangen, anders kunnen bacteriën zich ophopen in het filter, en in het water terecht komen. Dit heeft een negatieve invloed op de waterkwaliteit en kan juist leiden tot gezondheidsrisico’s. De beste oplossing is het (laten) vervangen van de loden leidingen.

Mijn woning heeft loden leidingen. Hoeveel lood heb ik/mijn kind binnengekregen?

Het is lastig om aan te geven hoeveel lood u of uw kind precies heeft binnengekregen. De één drinkt meer water dan de ander en de hoeveelheid lood in het drinkwater verschilt per situatie en ook gedurende de dag. Ook als het water getest is op lood kan hierover geen uitspraak worden gedaan. Met de watertest kan alleen aangetoond worden of er loden leidingen aanwezig zijn. Het beste is de loden leidingen te (laten) vervangen.

Onderzoek en metingen

Kan ik lood in bloed laten meten?

Ja dat kan, maar de GGD raadt het niet aan. Het advies verandert niet als bekend is hoeveel lood in het bloed zit. Het advies is altijd om geen water uit loden leidingen te drinken en de leidingen te (laten) vervangen.

Waar kan ik mijn water op lood laten testen om het loodgehalte te meten?

Voor het testen van lood in drinkwater kunt u terecht bij verschillende bedrijven. We noemen een aantal bedrijven die gebruikmaken van gecertificeerde laboratoria:

  • Bij Het Waterlaboratorium kunt u een test aanvragen op loodinwatertesten.nl/ . De website is ontwikkeld in samenwerking met de drinkwaterbedrijven Waternet, Dunea en PWN.
  • Water-lab (in samenwerking met laboratorium Eurofins) biedt loodtesten aan op water-lab.nl/
  • Aquador op aquador.nl/

Mogelijk kunt u via internet ook andere bedrijven vinden. Let u dan op de certificering voor het testen van lood in drinkwater. De GGD is niet verantwoordelijk voor de wijze waarop bedrijven de testen uitvoeren. De GGD kan zelf geen water testen.

Kan ik meetstrips gebruiken om lood in mijn kraanwater te bepalen?

Er zijn loodmeetstrips op de markt die goedkoper zijn dan het nemen van een watermonster. De betrouwbaarheid van deze strips is niet bekend en het gebruik van meetstrips wordt daarom afgeraden.

Vragen over normen

Wat is de norm voor lood in drinkwater van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)?

De norm voor lood is 10 microgram lood per liter water. Deze norm wordt eind 2022 verlaagd naar 5 microgram per liter.

Voldoet het Nederlandse drinkwater aan de norm voor lood?

In verreweg de meeste Nederlandse woningen is het gehalte lood in het drinkwater rond de 1 microgram per liter. Het voldoet daarmee ruimschoots aan de huidige en toekomstige norm van 10 en 5 microgram per liter. In woningen met loden leidingen is dat meestal hoger. Ook bij een nieuwe kraan of nieuwe leiding kan dat de eerste 3 maanden zo zijn.

Is het Nederlandse drinkwater gezond?

Het Nederlandse drinkwater is het gezondste wat u kunt drinken. Alleen in sommige situaties kan er te veel lood in zitten. Lood kan in het drinkwater komen als u een loden waterleiding hebt of de eerste 3 maanden bij een nieuwe kraan of een nieuwe drinkwaterinstallatie.

De GGD adviseert juist om water uit de kraan te drinken. Dit klinkt tegenstrijdig?

Water drinken is een gezonde manier om je lichaam van voldoende vocht te voorzien. Omdat in water geen calorieën zitten, is water het beste om je dorst te lessen en lekker fit te blijven. Water heb je dagelijks nodig en staat in de Schijf van 5 van het Voedingscentrum. Het drinkwater uit de kraan is in Nederland van hoge kwaliteit. De eisen daarvoor zijn vastgelegd in het Drinkwaterbesluit. Kraanwater heeft veel pluspunten: het bevat geen calorieën, het tast je tanden niet aan, het is goedkoop, goed voor het milieu, makkelijk mee te nemen en overal verkrijgbaar. Loden leidingen kunnen het kraanwater echter ongezond maken. Daarvoor gelden de adviezen die elders in deze vragen- en antwoordenlijst te vinden zijn.

Welke andere bronnen van lood zijn belangrijk voor jonge kinderen?

Andere bronnen van lood zijn bodemverontreiniging met lood of hobbymatig gebruik van lood.

Overige vragen

Houdt een kalklaag aan de binnenzijde van een leiding lood tegen?

In waterleidingen vormt zich na verloop van tijd een kalklaagje. Dit laagje beschermt tegen de afgifte van lood uit de pijp aan het water. De opbouw van kalk in de leiding hangt af van de hardheid van het water (de hoeveelheid kalk en magnesium in het water). De hardheid van water verschilt tussen regio’s. Toch komt er nog steeds lood uit de pijp in het water terecht. De GGD adviseert daarom om de loden leidingen altijd te laten vervangen.

Hoeveel woningen in Nederland hebben nog loden waterleidingen?

De schatting is dat er ongeveer 100.000 tot 200.000 woningen zijn in Nederland die (gedeeltelijk) loden waterleidingen hebben. In Nederland staan ongeveer 8 miljoen woningen.

Contact

Voor overige vragen kunt u contact opnemen met de afdeling Leefomgeving van de GGD.
Op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur kunt u bellen met 020 555 5405
U kunt ook een email sturen naar leefomgeving@ggd.amsterdam.nl

Vermeld in uw mail:

  • uw naam (verplicht)
  • plaats, adres en postcode (verplicht)
  • uw telefoonnummer (verplicht)
  • onderwerp en uitleg van uw vraag (verplicht)